HISTORIA
Ainda que abundantes xacementos arqueolóxicos e testimonios históricos falan as claras da importancia que alcanzaron os asentamentos celtas d romanos. Creese que esta cidade foi a antiga Flavia Lambris, pero non existen documentos que o atestigüen claramente. Existeu unha cidade romana neste enclave, pois encontraronse vestixios de ese pobo e unha calzada que chega ata unha das portas da muralla. Existe a lenda de que houbo antigamente neste lugar unha cidade chamada Estabañón, na actual parroquia de Faro, que foi devorada por unha terrible marea, lenda que se veu reforzada poa aparición de restos arqueolóxicos na citada parroquia.
Edad Media
A vila de Viveiro chamouse na antigüedade Concejo de la Puente de Vivario, pola ponte construida durante a dominación romana. A chegada da invasión árabe destruiu a vila, pero logo foi reconquistada. O Rey Don Pelayo premiou a Viveiro polos servizos prestados na Reconquista concedendolle grandes privilexios, deixándo a vila "en guardia y custodia" de catro homes, fundadores dos linaxes vivarienses: Páez de Cora, Alfeirán, Vizoso e Gallo.
Cara ó ano 844, a poboación de Viveiro sufreu diversos ataques por parte de vikingos, polo menos en tres ocasións. Sobre estes feitos, también se relata a lenda do Obispo de Mondoñedo, San Gonzalo, do que se dice que logrou fundir as naves vikingas e a sua tripulación apelando a intervención diviña.
Nos seculos XII e XIII configurase propiamente a villa de Viveiro, tal como a entendemos na actualidade. O desenrrollo económico experimentado nesta época prolongouse o largo dos seculos XIV e XV, quedando acreditada a sua puxanza polo carácter gremial de algunhas das suas mais antigas ruas, como a pescadería ou a zapatería, por exemplo, que revela o característico perfil social e económico das poboacións medievais.
De villa de señorío a villa de realengo
A documentación histórica mais antiga que se conserva é do seculo XII, do ano 1112, cando a reina Doña Urraca I de León (a quen o seu pai o rey Alfonso VI otorgou o condado de Galicia), concedeu o señorío do entonces burgo ó Obispo de Mondoñedo don Nuño Alfonso.
«[...]para que vos el Obispo D. Munio, y todos vuestros sucesores, y los Clérigos que hubiere en la Iglesia Valibriense, las gocen para siempre, y por esta donación se libren de las persecucciones que han padecido por los Condes e Intendentes.»
O fillo de Doña Urraca, o rey Don Alfonso VII de León, delimitaría por primeira vez o territorio pertenecente o señorío de Viveiro, mediante un escrito publicado en Palencia a 10 de xullo de 1128. Deste señorío formaban parte ademais do municipio de Viveiro, os que posteriormente se convertirían nos de Vicedo, Ourol, Xove, Cervo e Burela:
«De Torrentes usque ad aquam de Lacu post partem Regis: S. Maria de Burela, S. Maria de Cerbo, S. Maria de Liario, S. Jacobus de Sargadelos, S. Romanus, S. Martinus de Rua, S. Julianus de Castelo et tres heremitas: S. Euphemia, S. Salvator de Liario et Sanctus Cyprianus.
In terra de Vivario, post partem Sedis: S. Stephanus de Valle, S. Romanus de Valle, S. María de Suevos, S. Johannes de Cova, S. Maria de Gualdo, S. Julianus de Landrove, S. Eulalia de Mirel, S. María de Aurol et quator heremitas: S. Julianus de Cataron, S. Michael de Souto et S. Michael de Sauro et Insula Mirandi.
Post Partem Regis: S. Jacobus de Cellario, S. Maria de Magazos, S. Petrus de Vivario, S. Stephanus de Valcarria, S. Maria de Chavin, S. Andreas de Fontana, S. Petrus de Melvis, S. Maria de Seserit et duas heremitas: Cajoto et Juncaria.»
Os habitantes de Viveiro mostraron o seu rechazo ó señorío, entablando unha pugna co obispado que durou case dous seculos. Ante as continuas loitas, o rey Don Alfonso IX de León tuvo que mediar na disputa entre os habitantes de Viveiro e o obispo, obligando a ampararse e axudarse mutuamente. Non obstante, o monarca estipulou que os dereitos e calumnias se repartisen entre a Casa de Borgoña, o Obispo de Mondoñedo e a alcaldía vivariense, mentras que os pedidos de maravedíes, portazgos e outras ganancias se repartisen por igual entre o monarca e o obispo. Este dictado foi también mantido polo seu sucesor, Fernando III el Santo, quen o confirmou en febreiro de1252.
Trais unha breve etapa en calma, os habitantes de Viveiro volveron a rebelarse contra o Obispo de Mondoñedo. O obispo don Álvaro Gómez deu conta delo a xusticia, que dictou no ano 1287 unha sentencia en contra dos vivarienses. Finalmente, no ano 1346 o rey Alfonso XI de Castilla concedeulle a condición de realengo, conservando únicamente os obispos, un tributo anual de dezaoito reales pola carga e descarga de mercancías dos navíos no porto de Vivero.
Guerra Irmandiña en Vivero
Durante a segunda metade do seculo XV, Viveiro foi escenario da guerra civil existente entre nobleza e vasallos, conocida como Guerra Irmandiña. Dentro destas revoltas, destacou a figura de Pero Pardo de Cela. Pardo de Cela chegou a ser alcalde da vila, como recompensa o seu apoio a Isabel a Católica na loita o trono contra a pretendente, Juana la Beltraneja. Sin embargo, acabaría por encabezar unha rebelión contra a realeza, o que levaría no año 1476 a sua destitución da alcaldía por parte dos Reyes Católicos. No ano 1478 foi expulsado de Viveiro, refuxiándose no Castelo da Frouxeira, donde se enfrentou a Fernando de Acuña, quén o acabaría executando.
Idade Moderna
Na Idade Moderna, Viveiro era unha vila poseedora de riqueza e importancia, que se dedicaba o cultivo do liño, á fabricación de lenzos, o cultivo de viñedos e frutos, ademais de dispoñer de unha importante actividade comercial marítima. O estar situada esta cidade noestuario dun río (o río Landro) foi desde o seus comenzos un porto comercial de gran actividade cuio apoxeo se deu no seculo XVI. O porto de Viveiro estaba destinado a barcos de pouco calado que quedan en seco o descender a marea. Sin embargo contaba con Capitanía, talleres de reparación e outro tipo de servizos.
Idade contemporánea
O inicio do seculo XIX ven marcado pola ocupación da Península Ibérica por parte das tropas napoleónicas durante a Guerra da Independencia Española. Viveiro non se veu libre de tal invasión. Na maña do 28 de xaneiro de 1809 chegan 74 dragons baixo as órdes do comandante Marssan, que procedían de Mondoñedo. O 2 de febrero de 1809 foron reforzadas por 400 voltigeurs, que ocupan o Convento de San Francisco. Unha vez alí, mandou convocar na Iglesia de Santa María do Campo a todas as autoridades civiles, eclesiásticas e militares, para prestar xuramento de fidelidade e obediencia ó "lexítimo soberano D. José Napoleón, Rey das Españas e das Indias".
Pero as pretensions francesas non puideron levarse a cabo pois na tarde do día 7 de febrero, reunense no campo da feira de Galdo, mais de cinco mil homes. Atacando ó enemigo durante as primeras horas da madrugada do día 8 de febrero, causando varias baixas e facendo prisioneiros a cuarenta franceses. Pero o día 18 de febrero, un batallón ó mando do xeneral Maurice Mathieu Bardel atacou Vivero, acabando coa insurrección popular.
Coa Constitución das Cortes de Cádiz, en 1812, acabanse as antigas xurisdiccions e señorías e surxen os novos concellos. Nunha lista de novos concellos publicados en 1835 aparecen os concellos de Viveiro e de Galdo, pasando anos mais tarde a formar parte de un sólo.
No seculo XIX añadironse as importantes fábricas de salazons. Neste mismo seculo XIX, Viveiro gozou dunha intensa vida cultural, impulsada polo poeta e político da época Don Nicomedes Pastor Díaz, considerado polos seus contemporáneos como o príncipe do romanticismo hispánico.
Actividade mineira na Silvarosa
A finais do seculo XIX, tamén empezou a tomar importancia a actividade mineira, coa extracción de ferro na chamada Mina da Silvarosa, por parte de empresarios procedendes de Alemania. Estos fundaron a empresa The Vivero Iron Ore Co. Ltd., para facerse coos dereitos de explotación da mina da Silvarosa. Os traballos preparatorios da mina empezaron no ano 1893, aunque non sería ata o 20 de dicembro de 1899 cando o primeiro barco mercante zarpase do cargadeiro da Insua en Viveiro con rumbo a Alemania.
Seculo XX
En setembro de 1911, a cidade celebra o primeiro centenario do que foi príncipe do romanticismo español, Nicomedes Pastor Díaz. Con tal onomástica, acudiron o acto Manuel Murguía, Parga Sanjurjo, e entre os oradores tamen estuvo presente Antonio Villar Ponte.
Durante a dictadura do Xeneral Primo de Rivera, sufreu a zona certa represión por parte das forzas do orden, e houbo certas fraccions ideolóxicas entre partidarios e detractores do réximen. No mismo Primo de Rivera estuvo en Viveiro, dando un discurso os presentes desde o balcón do concello.
Coa chegada da Segunda República Española, reinou un panorama de certa tranquilidade, xa que ó contrario que outras zonas de España, non houbo queimas de iglesias, chegando incluso a celebrarse as procesions de Semana Santa con normalidade.
(Fonte de datos: WIKIPEDIA)